Artykuły z zakresu fizjoterapii
Rehabilitacja we wczesnym wspomaganiu rozwoju
Mózgowe porażenie dziecięce
Mózgowe porażenie dziecięce (mpd) to zespół objawów ruchowych powstałych w wyniku niepostępującego, trwałego uszkodzenia struktur ośrodkowego układu nerwowego w okresie prenatalnym, okołoporodowym lub poporodowym. Oprócz objawów motorycznych występują inne schorzenia towarzyszące, pojawiające się w zależności od postaci mózgowego porażenia dziecięcego. Szybkie wdrożenie procesu rehabilitacyjnego pozwala na poprawę jakości życia pacjenta na danym etapie rozwoju, jak i w przyszłości.
Metoda Vojty
Metoda stworzona przez czeskiego neurologa. Stwierdził on, że aktywność ruchowa jest odpowiedzią na bodziec, a zaburzenie rozwoju ośrodkowego układu nerwowego powoduje powstawanie patologicznych odruchów i reakcji w postawie ciała. Stąd celem terapii jest stymulowanie sensorów w celu wywołania prawidłowych schematów ruchowych (pełzanie, obrót). Zasady terapii uwzględniają odpowiednią pozycję wyjściową, wybór właściwych stref wyzwolenia, ustalenie kierunku stymulacji stref oraz wielokrotne powtarzanie jej. Usprawnianie metodą Vojty można wprowadzać już kilka dni po urodzeniu, kiedy ośrodkowy układ nerwowy wykazuje się największą plastycznością, co zwiększa efektywność rehabilitacji. Efekty zależą również od postaci uszkodzenia mózgu oraz systematyczności wykonywania terapii. Terapeuta poprzez oddziaływanie nie ma na celu poprawy funkcji ruchowych, tylko aktywizowanie grup mięśniowych, koniecznych do wykonywania przez dziecko ruchów dowolnych oraz osiągania kolejnych wzorców ruchu i etapów lokomocji. Terapia wpływa nie tylko na układ motoryczny, ale także na układ oddechowy, krążenia i funkcje zwieraczy. Należy wspomnieć, że ćwiczenia nie są bolesne, a płacz dziecka podczas terapii spowodowany jest niewygodną, przymusową pozycją ułożeniową.
Metoda Bobath
Metoda stworzona przez małżeństwo Bertę i Karel Bobath, którzy zauważyli podczas swojej pracy, że właściwe pozycje ułożeniowe oraz prowadzenie odpowiednich ruchów czynnych i biernych pozwala na zmianę rozkładu napięcia mięśniowego. Celem terapii wg Bobathów jest uzyskanie maksymalnej samodzielności ruchowej pacjenta. Realizując powyższe założenie, kładzie się głównie nacisk na normalizację napięcia mięśniowego. Innymi składowymi metody są: hamowanie odruchów patologicznych i ułatwianie reakcji fizjologicznych, praca nad osiągnięciem pełnych zakresów ruchów w stawach, wyrównanie wrażeń czuciowych. Podczas pracy powyższą metodą stosuje się następujące wspomagania: kompresja, czyli docisk powierzchni stawowych, aby utrzymać pozycję i ułatwić wyprost, trakcja, czyli oddalenie powierzchni stawowych względem siebie, aby ułatwić zgięcie i wspomóc wykonanie ruchu, placing, ma na celu utrzymanie pozycji przez zatrzymanie ruchu, aby nauczyć świadomej kontroli ruchu, oklepywanie, które ma działanie hamujące lub pobudzające, oraz głaskanie, wstrząsanie i wibracje, które są technikami pomagającymi rozluźnić napięte mięśnie. Podczas ćwiczeń wykorzystuje się przybory: piłki, wałki, materace, platformy.
Zespół Downa
Przy schorzeniu takim, jak zespół Downa rehabilitacja powinna rozpocząć się bardzo wcześnie. Może mieć to bardzo ważne znaczenie dla dalszego rozwoju dziecka i stopnia jego samodzielności.
Obecnie rehabilitacja zespołu Downa przebiega z wykorzystaniem jednej z dwóch podstawowych metod. Warto jednak pamiętać, że coraz częściej mówi się o konieczności stosowania różnych sposobów, by uzyskać lepsze rezultaty. Warto więc poszukać specjalisty, który opiera rehabilitację zarówno na metodzie Vojta oraz na metodzie NDT Bobath.
Ćwiczenia w przypadku tego schorzenia genetycznego mają na celu nie tylko rozwój mięśni, które są odpowiedzialne za utrzymanie ciała w pozycji pionowej. Brak odpowiedniej aktywności mógłby sprawić, że dziecko nie miałoby szans na w miarę normalny rozwój. Wielu rodziców nie wykazuje entuzjazmu w czasie zajęć rehabilitacyjnych, ponieważ nie zawsze są one dla dziecka przyjemne – należy jednak pamiętać, że nie wywołują one dolegliwości bólowych. Ponadto tego typu wysiłek jest istotny dla sprawnego działania mięśni oddechowych – nawet jeśli dziecko płacze podczas ćwiczeń, jest to dla niego korzystne. Rehabilitacja jest istotna nie tylko w pierwszych latach życia dziecka. Jeśli tylko jest to możliwe, warto przyzwyczaić osobę z zespołem Downa do codziennej aktywności – to pozwala uniknąć nadwagi oraz zmniejszyć możliwość wystąpienia choroby serca. Ruch zapobiega również osteoporozie, ponieważ sprzyja odkładaniu się wapnia i innych minerałów w kościach.
Autyzm
Autyzm to rodzaj całościowego zaburzenia rozwoju cechującego się zaburzeniami funkcjonowania ośrodkowego układu nerwowego, zakłóceniami zdolności wyrażania uczuć, budowania relacji interpersonalnych, zaburzeniami rozwoju, powtarzającymi się czynnościami, agresją (często skierowaną na siebie), trudnościami z integracją wrażeń zmysłowych i inne.
Pierwsze objawy autyzmu pojawiają się do 3 roku życia dziecka, najczęściej jednak rodzice przychodzą po pomoc do specjalisty, gdy w przedszkolu zgłaszane są im sygnały niepokojące. Praca fizjoterapeuty z dzieckiem autystycznym opiera się podobnie jak w integracji sensorycznej na ćwiczeniach zmysłów. Bardzo dobrze również sprawdza się terapia metodą Ruchu Rozwijającego Weroniki Sherborne. Metoda ta została opracowana przez fizjoterapeutkę, a jej idea to posługiwanie się ruchem jako narzędziem wspomagania rozwoju psychoruchowego dziecka i terapii jego zaburzeń.
Kategorie ćwiczeń W. Sherborne:
- Ćwiczenia służące rozwijaniu świadomości ciała tj. wyczuwanie rąk, nóg, brzucha, pleców, twarzy itp.
- Ćwiczenia ułatwiające nawiązanie kontaktu i współdziałanie z drugą osobą: ćwiczenia „Z”, „Przeciwko”, „Razem”
- Dzielenia przestrzeni z innymi ludźmi
- Ćwiczenia pozwalające poprawić pewność siebie, poczucie bezpieczeństwa
- Fizjoterapeuta może również nauczyć dziecko technik relaksacyjnych, aby obniżyć napięcie u dziecka oraz zmniejszyć agresję jeśli dziecko ma z nią problemy.
Zespół Aspergera
Osoby z zespołem Aspergera mają problemy z płynnym poruszaniem się, nie są w stanie uzyskać płynności ruchów, którymi może się pochwalić osoba zdrowa. Wszelkie zachowania, które wymagają rozbudowanej koordynacji, jak bieg, pływanie, ćwiczenia akrobatyczne, są bardzo często niemożliwe do wykonania, gdyż mózg nie jest w stanie skoordynować wielu czynności na raz tak, żeby były one na podobnym poziomie skuteczności jak u osoby zdrowej. Oczywiście osoby z ZA są w stanie biegać, pływać czy zrobić gwiazdę akrobatyczną. Niestety raczej niemożliwe jest, żeby owe czynności wykonywali tak sprawnie jak osoby zdrowe. Obniżone umiejętności wykonywania sportu związane z zespołem Aspergera dodatkowo obciążają psychikę osoby z ZA.
W końcu rozumie ona, że nie jest w stanie biegać, skakać czy grać w piłkę, jak inne dzieci, a problem narasta w momencie, gdy inne dzieci naśmiewają się z takiej osoby z powodu jej braków. Bez odpowiedniej rehabilitacji dziecko, a potem dorosły, jest skazany na zaprzestanie uprawiania aktywności fizycznej, gdyż kojarzy mu się ona bardzo źle. Pozostawienie kwestii aktywności fizycznej w sferze rzeczy nieistotnych powoduje u zdrowych osób problemy, z którymi nie są w stanie sobie poradzić.
U osób z ZA na zwykły problem z nadwagą dochodzą jeszcze problemy związany z zespołem, przez co człowiek bez odpowiedniego treningu i rehabilitacji może się stać osobą upośledzoną ruchowo, czego nie musiałby doświadczyć gdyby w odpowiednim momencie podjął odpowiednią pracę nad ciałem oraz rehabilitację. Nie do przecenienia jest także kwestia zmęczenia organizmu, które następuje po aktywności. W momencie gdy osoba z ZA jest zmęczona fizycznie, zachowania trudne wygaszają się, a wpływ hormonów po pracy fizycznej jest dla ciała zbawienny.